Алименттер мен ұстап қалу: әлеуметтік аспектілер мен заңдық нормалар

Атқарушылық парақтар бойынша ұсталымдарды есептеу кезінде бухгалтерлер жиі маңызды сұрақтарға тап болады: ұстау қандай сомадан жүргізілуі тиіс? Бұл жалақыдан, әлде сыйақылар, іссапар шығындары, сауықтыру төлемдері мен басқа да кірістердің жалпы сомасынан ба? Сонымен қатар, алдын ала тиісті шегерімдер қолдану қажет пе? Бұл мәселелерді талдайық.

Заңнамалық негіз

Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 2 сәуірдегі №261-IV «Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы» Заңының 101-бабына сәйкес, алименттік төлемдер бойынша берешекті өндіріп алу алимент төлеушінің жалақысынан және басқа да кірістерінен жүргізіледі. Алимент бойынша берешектің мөлшерін сот орындаушысы айқындайды, ал алиментті ұстау атқарушылық параққа сәйкес жүзеге асырылады.

Кірістер мен шегерімдер

Заңның 95-бабы 1-тармағында көрсетілгендей, қарыз алушының жалақысы немесе өзге де кірістері, оның ішінде басқа сот орындаушыларының өндірісіндегі атқарушылық құжаттар бойынша өндіріп алу кезінде, қарыз алушының жалақысының немесе өзге де кірісінің кемінде 50%-ы сақталуы тиіс. Бұл ретте, қарыз алушыда сақталатын сома ең төменгі күнкөріс деңгейінен кем болмауы керек.

Ұсталымның есептелу тәртібі

Алимент барлық кірістерден ұсталады: жалақы, сыйақы, бонустар және өзге де кірістер. Есептеу барысында алдымен жалпы кірістер анықталады, содан кейін салықтар мен әлеуметтік аударымдар шегеріледі. Осылайша, алимент ұсталымы «қолға төленетін» сома мөлшерінен жүргізіледі.

Бухгалтерлік жазбалар

Алимент ұстау бойынша бухгалтерлік жазбалар келесі тәртіпте жүргізіледі:

• Дт 7210 Кт 3350 – қызметкерге жалақы есептеу;
• Дт 3350 Кт 3120, 3220, 3212 – ЖТС, МЗЖ, МӘМС жарналарын ұстау;
• Дт 3350 Кт 3385 – қызметкердің төленуге тиіс жалақысынан атқарушылық парақ бойынша ұстау;
• Дт 3385 Кт 1030 – атқарушылық парақ бойынша ұсталған сомаларды алушыға (жұбайына) және жеке сот орындаушысына аудару;
• Дт 3350 Кт 1030 – салықтар мен әлеуметтік төлемдер, сондай-ақ атқарушылық парақ бойынша берешек ұсталғаннан кейін жалақы қалдығын төлеу.

Осылайша, атқарушылық парақ бойынша ұстау тәртібі мен оның есептелу әдісі заңнамалық тұрғыдан айқындалған, бұл бухгалтерлерге алименттік төлемдер бойынша дұрыс шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді.