Сокращение рабочего времени: как новые нормы повлияют на продуктивность и благосостояние работников?

Бескүндік жұмыс кестесі бойынша еңбек ететін қызметкерлер үшін жұмыс күні ұзақтығы заңмен реттеледі. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 68-бабы бойынша, апталық жұмыс уақыты 40 сағаттан аспауы тиіс, демек, бескүндік жұмыс аптасында күніне 8 сағаттан артық жұмыс істеуге болмайды.

Еңбек шартына сәйкес, аз жұмыс уақыты белгіленуі мүмкін, алайда ол стандартты жұмыс уақытынан ұзақ болмауы тиіс. Сонымен қатар, «қосымша жұмыс» ұғымы да бар, оған қатысты да уақыт бойынша шектеулер бар.

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 78-бабының 1 және 2-тармақтарына сәйкес, қосымша жұмыстардың ұзақтығы мынадай шектеулермен анықталады:

• тәулігіне – 2 сағаттан;
• ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды немесе қауіпті жұмыстарда – 1 сағаттан.

Сондай-ақ, қосымша жұмыстардың жалпы ұзақтығы мынадай нормаларға сәйкес шектеледі:

• 4, 5 және 6 күндік жұмыс аптасында – айына 12 сағаттан;
• жұмыс уақытының жиынтық есебі белгіленген жағдайда – жылына 120 сағаттан.

Бескүндік жұмыс аптасында, жыл мезгіліне байланысты, қызметкердің айлық ең көп жұмыс уақыты 176 сағатты құрайды. Бұл 22 жұмыс күні * 8 сағат = 176 сағат.

Сонымен қатар, заң бойынша қосымша сағаттар да қарастырылған (айына 12 сағаттан аспауы тиіс). Осылайша, бескүндік жұмыс аптасында қызметкер айына ең көбі:

176 (норма) + 12 (қосымша) = 188 сағат жұмыс істей алады.

Тәулігіне бескүндік жұмыс кестесінде ең көбі:

• 8 сағат (норма) + 2 сағат (қосымша) = 10 сағат,
• ауыр жұмыстарда – 9 сағат.

Көрсетілген мөлшерден артық жұмысқа тарту Қазақстан Республикасының Еңбек кодексін бұзу болып табылады.